phỏng vấn ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam,: Bitcoin, tiền số đã hợp pháp ở Việt Nam: Đầu tư 24.000 USD nay lên 120.000, lãi cao, rủi ro càng lớn

 .

.

.

I. Bối Cảnh và Khung Pháp Lý Mới cho Tài Sản Số tại Việt Nam

1. Cột mốc lịch sử (09/05/2025):

   • Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05, lần đầu tiên tạo ra khung pháp lý chính thức cho hoạt động đầu tư tiền mã hóa (tiền số), chấm dứt giai đoạn tồn tại trong "vùng xám pháp lý mơ hồ".
   • Việt Nam hiện là quốc gia nằm trong top đầu thế giới về tỷ lệ sở hữu tiền mã hóa, với gần 21 triệu người (tương đương 21,2% dân số) nắm giữ tài sản số.
   • Quy mô thị trường: Năm 2022, tổng giá trị giao dịch tiền mã hóa vượt 112,6 tỷ USD; ước tính tài sản mã hóa do người Việt nắm giữ lên tới 100 tỷ USD.

2. Khung pháp lý thí điểm và các yêu cầu nghiêm ngặt:

   • Giai đoạn thí điểm kéo dài 5 năm.
   • Yêu cầu: Vốn tối thiểu 10.000 tỷ đồng, chuẩn bảo mật cấp độ quốc gia, cùng các quy định tuân thủ quốc tế về chống rửa tiền (AML) và bảo vệ nhà đầu tư.
   • Mục tiêu: Khung pháp lý phải đủ chặt chẽ để kiểm soát rủi ro nhưng vẫn đủ linh hoạt để thúc đẩy sáng tạo, thu hút vốn.
   • Mục đích của Nghị quyết 05: Giải quyết hai vấn đề chính: thiết lập khung pháp lý lần đầu tiên, và thực hiện các khuyến nghị để Việt Nam thoát khỏi danh sách xám (do dòng chảy tài sản mã hóa hơn 100 tỷ USD hàng năm).

II. Những Thay Đổi Lớn đối với Thị Trường và Nhà Đầu Tư

1. Thay đổi về hoạt động đầu tư:

   • Trước đây, đầu tư trong "vùng xám" khiến nhà đầu tư không được pháp luật bảo vệ khi xảy ra tranh chấp, lừa đảo, hoặc hack tài khoản.
   • Khung pháp lý mới sẽ cấp phép cho thị trường giao dịch tài sản số tập trung, đáp ứng cam kết trong công văn 194 của Chính phủ.

2. Khuyến khích phát triển tài sản mới:

   • Khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam phát hành tài sản gọi là "tài sản thực được token hóa" (Renal Access/Real Access).
   • Dự báo của BCG cho loại tài sản này là tăng trưởng rất cao, có thể đạt 10% GDP toàn cầu vào năm 2033.

3. Phản ứng của doanh nghiệp và quy định chuyển đổi:

   • Nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đã phải chặn giao dịch từ IP Việt Nam hoặc nhà đầu tư Việt Nam để tuân thủ Nghị định 05.
   • Quy định sau 6 tháng kể từ khi sàn nội địa đầu tiên được cấp phép, mọi giao dịch tài sản mã hóa phải thực hiện trên sàn nội địa.

4. Rủi ro pháp lý khi giao dịch ở nước ngoài:

   • Giao dịch trên các sàn nước ngoài sẽ là bất hợp pháp.
   • Bất hợp pháp nghĩa là: xảy ra tranh chấp nhà nước không bảo vệ, và có thể liên quan đến vấn đề pháp lý.
   • Nếu nhà đầu tư nắm giữ tài sản trong ví cá nhân (không phải ví sàn), thì không cần lo lắng vì quy định đang tập trung vào giao dịch.

III. Cạnh Tranh và Quản Lý Sàn Giao Dịch Nội Địa

1. So sánh với sàn quốc tế:

   • Coinbase: Tổ chức đạt tiêu chuẩn rất cao, dẫn dắt toàn cầu, không bị quốc gia nào cấm.
   • Binance: Hoạt động trong vùng xám, tiếp cận khu vực chưa rõ ràng pháp lý, bị kiện tại Mỹ và cấm ở Singapore, nhưng được thúc đẩy ở các quốc gia khác.
   • Sàn Việt Nam không nên so sánh với các sàn quốc tế ngay lập tức; thực tế có khoảng 800 sàn trên toàn cầu.

2. Giai đoạn thử nghiệm và tính linh hoạt:

   • Mục tiêu của Chính phủ trong giai đoạn cấp phép thử nghiệm là cấp phép để viết ra một chính sách quản lý.
   • Chính sách sẽ thay đổi liên tục, và các sàn được cấp phép đầu tiên chưa chắc đã giữ được giấy phép (dẫn chứng từ Thái Lan và Hàn Quốc).

3. Vấn đề thanh khoản và niêm yết tài sản:

   • Nhà đầu tư lo ngại mất thanh khoản và tính linh hoạt khi phải chuyển về sàn nội địa.
   • Rủi ro: Sàn Việt Nam có thể không niêm yết tất cả các token mà nhà đầu tư đang nắm giữ ở nước ngoài.
   • Về niêm yết: Nhà nước sẽ không trao quyền đề xuất token cho các sàn mà sẽ có tiêu chuẩn rõ ràng.
   • Chưa có đề án kết nối Bitcoin ETF Sport (tham chiếu quan trọng giữa tài chính truyền thống và tài sản số), điều mà Thái Lan và Hồng Kông đã làm.

4. Thu hút nhà đầu tư trong nước:

   • Yếu tố then chốt là thu hút nhà đầu tư mới bằng cách tạo ra sản phẩm tốt.
   • Tuy nhiên, Nghị quyết hiện tại chưa chỉ rõ cách nhà đầu tư mới có thể tham gia, vì hiện tại dường như yêu cầu có tài khoản ở nước ngoài chuyển về.
   • Cần khuyến khích chuyển tài sản về vì chi phí giao dịch ở nước ngoài đang rất thấp, nếu không khuyến khích, nhà đầu tư có thể chấp nhận rủi ro pháp lý.

IV. Bảo Vệ Nhà Đầu Tư và Cơ Chế Xử Lý Rủi Ro

1. Trách nhiệm của nhà đầu tư:

   • Bảo vệ nhà đầu tư cách duy nhất là nhà đầu tư tự bảo vệ.
   • Nhà đầu tư cần hiểu rõ: mình mất tiền thì mình phải dáng chịu, và khi có lợi nhuận thì phải đóng thuế.
   • Rủi ro của tài sản mã hóa cao hơn thị trường trái phiếu, đặc biệt về vấn đề pháp lý (rửa tiền).

2. Vốn và an ninh bảo mật:

   • Vốn điều lệ 10.000 tỷ là mức lớn, nhưng phản ánh rủi ro cao (ví dụ: vụ hack Axie Infinity mất 600 triệu USD).
   • Các sàn thử nghiệm tại Việt Nam khó có đơn vị nào bán bảo hiểm rủi ro.

3. Cơ chế đền bù khi sàn gặp sự cố/phá sản:

   • Khi bị hack, các sàn lớn thường đền bù trước.
   • Trong trường hợp sàn phá sản (ví dụ: MT Gox, FTX sụp đổ 40-60 tỷ USD), không có chính phủ nào đứng ra đền.
   • Nhà đầu tư gửi tiền ở ngân hàng khi phá sản cũng chỉ nhận được một khoản cố định từ bảo hiểm tiền gửi.

4. Dịch vụ lưu ký (Custody Service):

   • Khi đưa tài sản lên sàn (ví sàn), tiền được cất ở ví sàn; cần có cơ chế ví sàn liên kết với đơn vị giám sát độc lập.
   • Nghị quyết 05 ghi lưu ký là một dịch vụ.
   • Nghiệp vụ tạo lập thị trường (Market Making) trên sàn tập trung là dịch vụ xung đột lợi ích, vì nhà quản lý sàn biết trước lệnh giao dịch.

V. Thuế và Chiến Lược Đầu Tư

1. Chính sách thuế và phí:

   • Vấn đề thuế (tính theo lãi ròng hay mỗi lần giao dịch) cần chờ sự chính xác.
   • Dự thảo thuế giao dịch có thể là 0,1%, cao hơn bất kỳ mức phí giao dịch nào.
   • Yêu cầu: Các sàn cần có mức phí và mức thu thuế cạnh tranh so với sàn quốc tế để thu hút khách hàng.

2. Đầu tư dài hạn và rủi ro:

   • Bitcoin nên được xem là kênh lưu trữ giá trị dài hạn (ở góc độ ngân hàng trung ương).
   • Lợi nhuận càng cao, rủi ro càng lớn; cần tuân thủ theo "tháp đầu tư kim tự tháp" (phân bổ lớn vào tài sản lợi nhuận thấp/rủi ro thấp ở đáy).
   • Đối với nhà đầu tư chuyên nghiệp (tỷ trọng rủi ro dưới 5% dân số toàn cầu) và chọn Bitcoin, mọi khoản đầu tư sau 4 năm đều là đầu tư tốt.
   • Đầu tư Bitcoin nên được nhìn nhận là cơ hội cho thế hệ tiếp theo, tương tự như chứng khoán hoặc bất động sản thay thế vàng trước đây.

3. Dự báo giá Bitcoin:

   • Giá Bitcoin (hiện tại là 120.000 USD) không nên được phân tích theo giá mà theo quan điểm nó dần trở thành tài sản dự trữ của các quốc gia/tổ chức, dựa trên giá trị công nghệ blockchain.
   • Các dự báo về giá (150.000 USD đến 200.000 USD cuối năm 2025) là không thể lường trước được.

4. Giao dịch và quản lý tốc độ thị trường:

   • Thị trường tiền số cực kỳ biến động.
   • Giao dịch liên tục không mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư nhỏ lẻ; sự giao dịch nghiêm túc có tầm nhìn dài hạn mới hiệu quả.
   • Quản lý truyền thống không thể phản ứng kịp thời với các biến động nhanh (ví dụ: dựa vào một dòng tweet hay trend).